Column Hélène - De wereld draait door

Het was met veel tamtam aangekondigd, het artikel over de burn-out fabriek die De Wereld Draait Door heette. Een eerlijk is eerlijk: het stelde inhoudelijk niet teleur. Matthijs van Nieuwkerk is een van de vele bekendheden die in de afgelopen jaren van zijn voetstuk is gevallen. Sommigen kwamen zelfs in de gevangenis terecht en de meesten hebben we niet meer op dat voetstuk teruggezien. Wat er met Matthijs gaat gebeuren, is nog maar de vraag. In zijn reactie zie ik een klein beetje terug van het verweer dat meer mensen hebben die dit overkomt: alles was toen anders en het was topsport wat we deden. Dat is zo. In de afgelopen dertig jaar heb ik soortgelijk gedrag meegemaakt van minstens twee leidinggevenden, waarbij ik moet aantekenen dat hun gedrag niet in de buurt kwam van wat ik over Van Nieuwkerk lees. Maar ook ik heb erbij gestaan op momenten waarvan ik nu denk dat ik mijn mond open had moeten doen en het niet had mogen laten gebeuren. Waarom ik dat niet deed? Omdat het motto ‘If you can’t stand the heat, get out of the kitchen’ dat in die tijd nog heilig was en het laatste dat je wilde, was bestempeld worden als een week ei. Ook nu maak ik mee dat mensen die niet weerbaar zijn tegen grillen van de baas, worden gezien als zwakke schakels. Als mijn studenten in hun stage kennismaken met de – vaak keiharde – horecawereld, krijgen ze nog steeds te horen dat er geen plek is voor zwakte. De andere kant van de medaille is echter dat we ook geen mensen willen afleveren die bij het minste of geringste akkefietje roepen dat ze zich niet veilig voelen en opstappen. Het bespreekbaar maken van wat grensoverschrijdend is en wat bij je werk hoort, is het enige middel om hier een weg in te vinden. Een weg die niet altijd duidelijk is, maar die zichtbaar wordt zodra je je eigen moreel kompas aanzet. Dat dat niet gemakkelijk is, zien we voortdurend terug in gedrag dat mensen accepteren als ze ergens bij willen horen, of het nou de redactie van een dagelijkse talkshow is of een populair studentencorps. Groepsdruk is de druk die het moeilijkste te weerstaan is. Wanneer je dapper genoeg bent om niet mee te doen op het moment dat je zelf aanvoelt dat het niet normaal is wat er gebeurt, sluit je automatisch een deur achter je en dat beangstigt. Dat het geen ramp is om ergens niet bij te horen, merk je meestal pas als je achteraf in de frisse lucht buiten staat. Of een verhaal zoals dat over De Wereld Draait Door iets bewerkstelligt? De tijd zal het leren. En intussen draait diezelfde wereld draait gewoon door.