Ankie geeft heks Entgen Luijten een gezicht

Entgen Luijten is de laatste vrouw die in Nederland is veroordeeld voor hekserij. Zij leefde in de 17e eeuw in Limbricht en was nauw verbonden met de natuur. In een tijd waarin bijgeloof hoogtij vierde en gebeurtenissen nog niet wetenschappelijk werden verklaard, werd zij gedurende haar leven regelmatig beschuldigd van hekserij. Of zij is opgepakt en ter dood veroordeeld of dat zij zichzelf heeft aangegeven om haar naam te zuiveren, dat blijft onduidelijk. Feit is dat ze dood werd aangetroffen in de kerker waarin ze zat opgesloten. Ankie Bleilebens uit Schinveld blijkt een afstammeling van diezelfde Entgen Luijten. Ankie is, samen met de nazaten, vastbesloten de naam van haar voorouder te zuiveren en maakte een bronzen buste van de heks van Limbricht.

“Het idee voor het beeld kwam eigenlijk doordat ik het boek ‘de heks van Limbricht’ van Suzan Smit in handen kreeg, met daarop een afbeelding van een vrouw met een kleimantel van donkere klei. Zwarte klei is mijn handelsmerk! Ik werk al jaren met zwarte chamotte. Daarbij vond ik dat de afbeelding op dat boek geen recht deed aan de sterke persoonlijkheid die Entgen was. In een droom kwam het idee bij me op. Toen ik wakker werd wist ik dat ik een portret van Entgen moest maken. Ik wilde het schenken aan kasteel Limbricht.”

Het portret van Entgen Luijten, bekend als de heks van Limbricht, is vrijdagmiddag 3 juni officieel en feestelijk onthuld in het bijzijn van de familie Luijten, kunstenares Ankie Vrolings-Bleilebens en belangstellenden. - KatjaWaltmans

Kwatjesjopie

Aanleiding van dit alles was de zoektocht van Ankie, die al jaren met haar grote liefde Math Vrolings in Echt woont, naar atelierruimte. De kunstenares kwam terecht bij kasteel Limbricht en voelde tijdens de rondleiding in het kasteel al een bepaalde verbondenheid met die plek. “Ik hoorde van het feit dat de heks van Limbricht, Entgen Luijten, hier in de kerkers opgesloten heeft gezeten en raakte in de ban van dat verhaal. Luijten is namelijk een naam die in mijn familie voorkomt.” Op haar zoektocht naar informatie stuit Ankie op het boek Heerlijk leven van Peter Luijten, waarin een complete stamboom is vermeld. In die stamboom staat de naam Antonia Luijten. “Dat was mijn oma Tonia! De vrouw van kwatjesjopie (Hein Bleijlebens), een heel bekende naam in het Schinveld van de vorige eeuw.”

Ankie vertelde haar idee aan Peter Luijten, die op zijn beurt direct enthousiast was en haar vroeg of de familie het beeld, via sponsoring, mocht schenken aan kasteel Limbricht. Hierop besloot Ankie het beeld in brons te laten gieten. “Het contact met de familie is echt heel fijn en warm. Ik ben ontzettend trots op het eindresultaat en het feit dat de familie trekjes herkent in haar portret. Dat is het mooiste compliment!” Dat is ook bijzonder want er zijn uiteraard geen foto’s van Entgen beschikbaar. “Ik heb het gezicht gebaseerd op oude familiefoto’s en verder leek het soms alsof ik werd gestuurd door een onzichtbare hand. Dat klinkt misschien wat zweverig, maar dit portret, mijn tiende pas, vormde zich bijna als vanzelf. Het proces van dit specifieke beeld was heel speciaal. Ik praatte ook tegen haar tijdens het boetseren.”

Dit beeld van Entgen zal me altijd speciaal en dierbaar blijven. - KatjaWaltmans

Bandkeramiekers in Schinveld 

Werken met klei fascineert Ankie al sinds ze als klein meisje bij opa en oma Bleilebens in de tuin mocht graven. “Achter hun huis aan de Beekstraat in Schinveld werd een kelder uitgegraven. Tijdens die graafwerkzaamheden kwamen allerlei aardewerken vondsten uit de tijd van de bandkeramiekers naar boven. Dat vond ik zo fascinerend dat ik met een lepel zelf ging graven. Ik had toen al graag een pottenbakkersschijf gehad, maar dat kwam er helaas nooit van.” Pas vele jaren later krijgt de Schinveldse de kans om een opleiding tot kunstenares te volgen. “Ik wilde liefst portretten maken, maar dat kon hier niet. Ik heb echter wel de noodzakelijke vakkennis opgedaan en een eigen stijl ontwikkeld, geïnspireerd op de spulletjes uit de werkplaats van pap (Jo Bleilebens, red). Radertjes, schroefjes en moertjes heb ik gebruikt om beelden te maken van onder andere heel bijzondere vissen. Alles in zwart bakkende klei.” Anderhalf jaar geleden kreeg de keramiste de kans een zomerweek portretten boetseren te volgen bij Carin van Dongen. “Alles viel op zijn plek: Portretten boetseren uit klei, dat is wat ik het liefste doe. Dit beeld van Entgen zal altijd speciaal voor mij blijven.”

Frits en Manon van Straeten waren ook in kasteel Limbricht en hadden een verrassende ontmoeting met hun geheimzinnige opdrachtgever....hoe dat afliep? (Daarin ook meer over Ankie!) Bekijk de video op
www.journaalvanbeekdaelen.nl.

Tekst en Beeld: Katja Waltmans